Bonda Duuruna

43- An ka dusukunnasiri kununi ni jÉ don na.

An b’a siri an dusukun na k’a fÉ Ala be maw lakunu saya kÉfe, dancogo kura were la, don na, a ye min layidu ta u ye, a be labatolikelaw sara, a be kotalikela panganta, ni ye ko ye bakurumaya la, ani Akiida y’a nÉgÉya cogo min na, Ala ka sariya bee fana benna a kan ani filosofi dÉnnaw, bali fen manka ka silaama si bali ka da a la, k’a ke kurana ka Akiida ye min ni kira –kiisi b’a kan – a nana n’o ye, I k’a dÉn maa o maa b’a siri a dusukun na ko Ala ye masaba ye danganiya yere y’a ka ciden ye, k’a y’a ci k’a b’a yere yÉrÉ ni kandan ni diine tipe ye, a te ben abada f’a ka limaniya ni fen ye kuranaba in ye min kibaroya di, kununiko ni saraliko ni pangatako la, an’a ka sÉn alijine ni neema ni tasuma ni jahanama ma, (jahiimu) I k’a dÉn kurana y’o bange a ye taamasipe dila a la, min be Aaya lahÉrÉma bakelen kÉnÉ.

N’I be sika bila o la k’o danbeya ka taa mÉgÉ ma, o te ke sika ye fÉ min be bÉn cidipatiki yere fana kan, walima o sika be don Ala yere sÉrÉli la walima a ka se sÉrÉli la, min ye danfenw bee dabaama ye, o yere toyi, o te ke sika foyi ye fÉ n’a kela sika ye min be don diine bee la ani sariyaw bee.

44- An ka dusukunnasiri jÉ don farikoloya la.

Ni temenen kÉfe jÉ don farikoloya kerenkerenya la, o ye silaamaya diine ko gelenba dÉ ye kuranaba kumakan jeelen y’o jira

]أيَحسَبُ الإنسانُ أن لَن نَجمَعَ عِظَامَهُ بَلِى قَادِرِينَ عَلَى أَن نُسَوِّيَ بَنَانَهُ[.

A be adamaden kÉnÉ k’an te n’a kolo fara pÉgÉn kan o toyi tipa do, a se b’an ye k’a tege pegenw bee dalakepe.

]وَإِن تَعجَب فَعَجَبٌ قَولُهُم إِذا كُنَّا تُرابًا إِنَّا لَفِي خَلقٍ جَدِيدٍ[

N’I be kabakoya, I ka kan ka kabakoya u ka kumakan na, n’an kela bÉgÉ ye, a f’an be ke danfe kura ye tun.

]أَفَعيينَا بِالخَلقِ الأوَّلِ بَل هُم فِي لُبسٍ مِن خَلقٍ جَدِيدٍ[

A f’an demena danni fÉlÉ la, o toyi u be k’u yere fereke k’u yere pagamin dani kurako la.

JÉ don farikoloya kuma bakurumaya la, o ye adamaden laseginni ye jÉ don na, ani lakununi n’a farikolo ye, farikolo cenen kÉfe, an’a seginni ka taa cogo krÉ la, a kelen kÉfe bukurimuku ye, jÉ don farikoloya walanwalanni dusukunasiri te waajibiya, ka teme pefÉli hakeya kan dusukunnasiri la, min pefÉla kurana fe n’a ye weeleli ke ka taa o ma, wa min be tuku o la caaya kunda, o ye fese feseli ni siratu, ni miijaani, ni alijine, ni tasuma, ni baraji ani pangata ye, sÉn be ke o bee ma ni hakeya ye kurana nana a walanwalan ka dan min na.

W’a fese feseli dÉnniya pinini te waajibiya, min n’o te sÉrÉ fÉ n’a kela hakilitiki miseman ye, I n’a fÉ yala farikolo kÉrÉlenw be segin, walima farikolo be segin min n’a bÉlen pÉgÉn fe, ani yala ninw be n tanpa I n’a fÉ farikolow be n tanpa,walima a be to panamaya la f’a ni farikolo ka taa pÉgÉn kunbe jÉ don na, ani yala jÉ don dannen do mÉgÉw dama ma wa? walima a be bolli fen panama sukuya bee kan, seginni ye yÉrÉni kelen ye wa? walima dÉÉni dÉÉni do, ni Alijine ni tasuma dusukunnasiri ye jaaguya ye, o t’a sÉrÉli dÉnniya waajibiya, walima a dÉnnni k’a f’a be sanfe walima a be dukuma, walima u fÉlen do pÉgÉn kÉ, a b’o cogo la n’a waajibiyala k’a fÉ miijaani ka dÉn, o t’a waajibiya a k’a dÉn ka fÉ miijaani, farikolo n tan do walima farikoloma do, kulo fila be min na, w’a taa jaaguya a ka dÉn k’a fÉ siratu ye farikolo miseman ye wa? walima farikolo n tan do, lapini ye k’a fÉ silaamaya pepinini te sarati ka fÉ farikolo fen do, walima farikolo n tan fen do(1).

Tipe do, o dusukunnasiri kununi ni jÉ don kibaro-ya n’a pefÉli hakeya, min ni silaamaya diine nana n’o ye, ni adamaden y’a lapini k’a be teme o kan ka taa walanwalanni were ma min ka bon ka teme kurana ta kan, walasa a ka se ka danganiya sÉrÉ a yerekun na,walasa ka fereke gen, min be wale pepininikelaw ni sikasikakelaw fe, ni hakilina daliluyaw ni kÉrÉbÉli daliluw ye, I k’a dÉn o tiki be kojuku k’a yere la, a tiki be don ko gelenw ni sama samali la laaban te min na, kuma hukumu kÉnÉ, k’a sÉrÉ fen te diine kÉnÉ min be weele ke ka taa ni pÉgÉnna walanwalanni na, min ni dusukunsiri dÉnbaaw ni filosofi dÉnbaaw ka gafew fÉlen do ni pÉgÉnnna walanwalanni na, wa diine ka jaaguya teyi adamadepa fan fe, ateyi polotiki fana fan fe min be weeleli ke ka taa ni pÉgÉnna kumakan gelenw ma, minu kelen do ka gafew fa gansa, min ye sÉrÉlikelaw ka cesiriw ban, a n’u ka waatiw n’u ka miiriw k’a sÉrÉ n’a ma ke ni nafa ye.

Ferekew ni sika minu be wili ni walanwalani nÉfe, a b’an wasa k’o jaabi n’an ka danganiya ye adamaden ka dese la ka ko dogolenw dÉn, minu b’an kÉ kan n’a b’an san fe, w’a b’an yere sÉrÉli koori kÉ kan, min b’an ka adamadenpa hake sanfe, k’a sÉrÉ an b’a dÉn k’a fÉ Ala – a ka se kÉrÉtalen do – a le de ye dÉnnibaa ni sebaa ye, a y’an kibaroya ni jÉ don sabatili ni kununi sabatili ye, k’a sÉrÉ adamaden ka dÉnniw, n’a ka kÉrÉbÉli n’a ka pepininiw, hakili te danganniya sÉrÉ a ka kÉrÉbÉli n’a sekesekeli kÉnÉ fÉ n’a sara tuma min na, k’a yalama ka bÉ ni jipe panamaya kÉnÉ, min ye yeli ni kÉrÉboli pepinini panamaya ye, cogo jume a be makÉnÉni ke ka bÉ a ka kÉrÉbÉli ni pepinini na, a ka kiti di a ma ni hakilina miri ni kÉrÉbÉli dama ye walasa ka jÉ don ni kununi sabati walima k’a bali, sanko ka se k’a walanwalanni n’a kerenkerenw dÉn, fÉ n’a y’a sinsinbere ke jÉmaya ni yerekun kirin ye ka bÉ panamaya in kÉnÉ, walima yerekun janpa n’a miirina ye, I n’a fÉ adamaden miirina yere dancogo be cogo min na a ka kabakoya fen na min n’a ma se k’o jafara pÉgÉn kan a hakili la, ani n’a ka dÉni ma se ka min lasÉrÉ, I n’a fÉ baga min b’a bali n’a ka kunfipa ye, kabakoya kosÉn kununi ni jÉ don na.

]مَن يُحيِي العِظاَمَ وَ هِيَ رَمِيمُ[

JÉn de be kolo panamaya k’a sÉrÉ bukurimuku do.

Wa seme yÉrÉ te ni kabakoya in na fÉ n’a kela k’a fÉ a ma deli ka su ye a bukurimuku lama, ka kila k’a lasegin panamaya kura la, unka o tikilamÉgÉ kabakomÉgÉ be pine a yere dancogo kÉrÉ kÉ, I k’a dÉn a tun untanpalen do a farikolo fan kunkunru bee tun ye bÉgÉmuku ye, a sigila pÉgÉn kan ka bÉ dugukolo n’a kÉnÉ fenw la, ani ka bÉ san ni dugu ce, ani fen min b’o ni pÉgÉn ce, yan ni yen, fÉ a kela mÉgÉ dafalen akilitiki ni walanwalannikela ye.

]أَوَ لَم يَرَ الإنسانُ أنَّا خَلقنَاهُ مِن نُطفةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ وَضَرَبَ لَنَا مَثَلاً وَنَسِيَ خَلقَهُ[

A fÉ adamaden m’a ye k’a f’an y’a dan ka bÉ laawaji kunkunrun na, ka kila k’a ye ale Ala kelepÉgÉnba do, a kilala k’a adalen da an ye, ka pine a dancogo kÉ.

A be fÉ ni pÉgÉnna fÉbaa ma min pinena a yere dancogo kÉ:

]يُحِييهَا الذِي أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِ خَلقٍ عَلِيمٌ[

Masa b’a pamanaya min y’a panamaya sipe fÉlÉ la, w’ale be danfen bee kalama.

A be f’a ye tun: I k’a dÉn I dalen kÉ danfenw dabaa masa la, I dalen kÉ a ka sebaaya la, I dalen kÉ a ka kira la, an’a nana ni min ye n’a y’o kibaroya di I ma, ka fara I ka dese kan I yerekun dancogo gindo dÉnni na, an’i sigicogo pÉgÉn kan, ani cogo juma I yalamana ka bÉ lawaji kunkunrun la, sÉmin te min na, lapini ni akili fana tun t’I la, fÉ ka ta se yalama-roya damadÉ ma, minu sigi sigilen do pÉgÉn kan ka bÉ fen kise kise fitiiniw na minu yÉrÉ ka jan pÉgÉn na, fÉ ka ke mÉgÉ dafalen akilima ye,ani ko dabalikela sÉmin tiki ye.

A be f’o ma: ni be kÉfe, I be kabakoya mun na, n’a fÉla I ye k’i be na segin panamaya kura la, I kelen kÉfe bÉgÉmuku ye, e b’a fe ka se fen dÉnni ma, min n’e ka kÉrÉbÉli n’i ka dÉnniya ma se k’o kÉrÉbÉ k’o da kene kan, waati temenenw na?

A be f’a ye k’a fÉ sira teyi o tumana f’i ka sÉn ka da fen fitiini bee la min lakiika ye ni danfen bee dabalibaa ye kibaroya ke n’o ye, min ye dÉnnibaa sebaa ye, an’i danbaa ka bÉ ntanpali ni bÉgÉmuku la.

Lajeli o lajeli ka fen bange kene kan min n’i ka dÉnni te se k’o ke, o ye lajeli lankolon ye, w’o ye yÉrÉ lankolon bugÉli ye, w’o ye pe dayeleli ye dibifinba la.

I k’a dÉn adamaden, ni san laaban in na a ka dÉnni sera a dan na cogo o cogo, I n’a fÉ a sera ka kuran labÉ kene kan, a sera ka radari gilan, a sera ka kise kiseeew labaara, o n’a pÉgÉnna caama fen dalenw na kene kan minu n’u kuma tun(Zaraatu) fÉla san temenenw na, a tun na ke kepekeko ye akili be ban min ma, a tun na ke fan ye min keli be dÉgÉya, w’a tun na ke perenbÉ ye - mukebÉ - mÉgÉw fe unka o n’a ta o ta, kuran ni aradari bee kÉfe u ma se ka kuran yere lakiika dÉn, u ma se ka kise kise yere gindo dÉn, o toyi ali a kerenkerennen do ni min ye, u ma se k’o dÉn, w’u ma se k’a mankutu yere fana dÉn, cogo jume a be nata k’a be danfenw dancogo gindo pepini, o kÉfe ka taa sanfe k’a be jÉ don ni kununi pepini.

Tipe do, a be pini adamaden fe a limaaniyalen kÉfe ni silaamaya ye, a k’a yÉrÉ janpa ka bÉ a nindingÉn na, a ka baara ke, min b’a ka jipe kow ni laahara kow gilan, an’a k’a yÉrÉ janpa ka bÉ fen na, min b’a kiime bin Ala yÉrÉ, an’a ka miiri fen na, min b’a yerekun deme, ani min b’a kunbe saya kÉfe ka kaburu tÉÉrÉ n’a fesefeseli nÉgÉya a bolo a nanen kÉfe masa dÉnnibaaba yÉrÉ, an’a ka siran don pe don min ni nin te min wasa ka bÉ foyi la, wa sogonali te mine a bolo, wa danaya yere fana te mine a bolo, w’u te se sÉrÉ u te deme sÉrÉ.