back

ENSONGA EZIVA MU KUKKiRIZA BADA-A

next

 

 

1. Okumanya okw’olwaatu nti ensi eri wansi waabufuzi bwa katonda n’okugera kwe n’okusalawookwe n’okubeerawookwe era n’okwaagala kwa katonda ebiri mu buli kintu olubeerera n’obugenderevu.

2. Okukkiriza “Bad-aa” kutaangaza enjawulo eri wakati w’okumanya kwa katonda n’ebitonde ebirala kubanga okumanya kw’ebitonde ebirala ebibeera nga ba Nnabbi (a.s) ne bamalayika era tebasobola kumanyaokujjako ekyo katonda ky’atabategeezezza.

3. Okukkiriza “Bada-a “kireetera omuntu okweemalira ku katonda mu buli kimu n’okumusaba okwaanukulwa okusaba kwe n’okumumalira ensongaze n’okumusobozesa okutya katonda n’okweewala ebyoonoono.

4. Musonga eyo mulimu okwanukula ebigambo bya “Ba Yahudi “ebyo byebagamba nti katonda ky’aba ageze mu kusooka tekisoboka kujjululwa ne kulw’ensonga eyo katonda mu suula 5: 64 Yabaddamu n’abawa “Answer”.

5. Singa tuba tetukkirizza “Bada-a” netugamba nti kyonna katonda ky’ayogera tasobola kukikyuusaamu kireetera omuntu okukutuka n’akosuubira mu kwaanukulwa kw’edua z’aba asaba era tagasibwa nazo wamu n’okwenenyeza omutonzi olwensobi z’aba akoze.

6. Okumanya n’okugamba oba n’okugaana “Bada’a” kunkomerero kiba kyeegatta n’ekigambo ekigamba nti katonda tasobola kukyuusa mw’ebyo by’aba ageze.

Ebyo abamanyi mu Shia byebaatusomesa, ayagala ebisingawo ayinza okusoma ebitabo bya Shia nga “Al Bayaan” ekya Sayyed Al Khuu-i n’abalala mubitabo byaabwe eby’enzikiriza byetutajja kunyonyola wano kawonvu na kagga olw’okwaagala okufunza ekitabo kino, bwetuba tutegedde ensonga eyo ddala kisigala nti okukkiriza “Bada-a “okwoolesa kwa katonda - Kumakulu gano getw’ogedeko kisigala kyawukana n’e ddiini? mulimu ensonga efuusisa omuntu okubeera omukaafiiri nga abamu bwe bagamba?.

 Ky’agamba eky’okuvvoola bakyaala ba Nnabbi (s.a.a.w) aba Shia Imaamiyyah bakakasa nti bakyaala ba Nnabbi nebakyaala baba Nnabbi bonna, bajjibwaako ebyoonoono ebyo ebikkakanya ebitiibwa n’ebifo byaabwe, kubanga ekyo kyoonoona ekifo ky’obwa Nnabbi, naye tekitegeeza nti bakyaala babaNnabbi batuukirivu mu butakola kasobyo konna nga bwekyajja mu Qur’an okutulaga abakyaala abaali mu ba kyaala b’abamu mu ba Nnabbi (a.s) nti obuddiro bwaabwe muliko nga mukyaala wa Nnabbi “Lout “ne Nnabbi Nouh (a.s) mu suula 66: 10.

Naye baka Nnabbi Muhammad (s.a.a.w) newankubadde tebalinga bakazi balala, mu Qur’an etutegeeza nti batuukirivu mubuli kimu, wabula enjawulo yaabwe kubakazi abalala mu mpeera y’ebirungi n’ebibonerezo bikubisibwaamu emirundi ebiri singa akola ekirungi oba ekibi 33 : 31. Kulw’ekifo kyebalina eri omubaka (s.a.a.w) n’obukulu bw’obuvunaanyizibwa bwebalina eri katonda n’omubakawe, ayinza okuba omuwandiisi nga mu kuvvoola ba kyaala ba Nnabbi (s.a.a.w) ng’ategeeza ekyaafaayo ky’amawulire ag’obulimba (HADIITHUL-IFUKI) nga agayogerwaako ne Qur’an n’ekyoogerwako mu suula 24 : 11 era ne Bukhaari ayogera ekyaafaayo ekyo: 3: 38 Hashiyat Sanadey.

Tugamba nti :

1. Ekyaafaayo ekyo kyaaliwo mu mulembe gwa Nnabbi (s.a.a.w) ne Qur’an n’ekyoogerako. Bwebaba nga abashia tebaaliwo mukiseera ekyo nga omuwandiisi bw’agamba olwo abashia kiba kibakwatirako wa?

2. Abamu mu ba swahaba nga Hassan Ibn Thabit beetaba mu nsonga eno ey’okwoogera ku maama w’abakkiriza ono ekyo nga Bukhaari bw’akyoogera mu kitabo kye 3: 39 wamu ne Ibn Da-Ud era nga ne Hassan oyo alina obunyiriri bw’obuyimba kunsonga eno, bwekiba nga bweekityo bweekiri tuyinza tutya okulamula nti ba swahaaba bonna baali ku mazima mubutuufu ate ensonga nga eno etutegeeza nti baswahaba bantu nga abantu abaabuujjo abalala.

3. Ensonga eno abawandiisi b’ebyaafaayo bagyaawukana mu, mulimu abamu mu ba Ahli-Sunna abagamba nti Aisha ye ya yogerwaako ekikolwa ekyo nga Bukhaari bweyagamba ne Termidhi, Baihaqi wamu ne Ahmad Ibn Hambal.

Ate abashia n’abalala muba Ahli-Sunna bagaamba nti eyayogerwaako ekirolwa ekyo yali maria Al Qibtwiyyah eyali omuzaana wa Nnabbi (s.a.a.w) era nga beesembesa hadith eri mu Tafsiir Al Qumi 2:99 ne mu Swaheeh Al Muslim 8: 119 Al Hakiim mu Al Mustadrak 4: 39 - 40.

Ibn Athiir mu kamir Ibn Saad mu Twabaqaat Twabrani mu awsaat ne Suyuutwi mu Durarul Manthuur.

Bonna abo bagamba nti maria ye yayogerwaako mukyaafaayo ekyo.

4. Kyaakweewuunyisa nyo ddala eranga bwetusanga mu hadith za ba Ahlul Sunna nga bagamba nti eyawaayiriza maria Al Qibtwiyyah ye Aisha yenyini kulw’obujja n’ensaalwa enyingi okutuusa Ibn Saad nga bw’agamba mu kitabo kye “Atabaqaat “nga Aisha yenyini yagamba nti ssaakolerko muntu yenna nsaalwa nga jennakolera maria Al Qibtiyya “Twabaqaat Ejjuzu 8 Olup.212 ne Ansaa Al Ashraf: 1: 44 nga ba Ahli Sunna bweboogera nti Aisha (r.a) yali omu kw’abo abaawaayiriza “Maria “nga bwe twoogedde nti bweekityo bwekiri mu bitabo bya Sunna ekyo kiba kituufu okugamba nti abashia beebawaayiriza era n’okuvvoola bakyaala ba Nnabbi (s.a.a.w) kiba tekyeetaagisa muntu kuba nga asoma anoonyereze asobole okufuna ekituufu kyenyini awatali kulimbibwanakuteekawo fitina wakati w’abasiraamu.

5. Omu kubamanyi b’ebyaafaayo by’obusiraamu yawandiika ensonga eno n’ayogera hadith ezaayogerwa abashia n’abasunni kunsonga eno n’azoogera obutuufu n’obukyaamu bwazo okutuusa bweyajjamu ekituufu, tusaba omuwandiisi asome ekitabo kyebayita “Hadiithul - Ifki “(Oba mpozzi oyinza okukiyita emboozi ey’obulimba) ekya Jaafar murtadha kyeyawandiika omwaaka 1980 AD oba 1400 H okuva ebeirut lebanoon.

Era kirungi omuwandiisi ono asome ebyawandiikibwa mu bitabo byabashia asobole okutegeera ekituufu.

 

 

 

Index