| OKWOGERA KU ZAKA’T |
|
| OKWOGERA KU ZAKA’T |
|
Zakaat mpaji mumpaji ettaano ezaazimbirwako obusiraamu –kitange yagamba nayo yamubintu ebika kafu muddiini, nekulwemigaso gya’yo eminene, mazima kyayogerwa mu-hadiith eyekitiibwa: “mazima esswala tekkirizibwa mwooyo aziyiza zzaka”
Kitange yayogera ekyo nayogera nagamba: bweya mala okukka a’ya eno ekwaata kuzaka Bisimillahi arrahmaani arrahiimi “JIA MUMMAALI YAABWE SADDAAKA OBATUKUZE ERA OBAYONJE NAYO” omubaka wa katonda yalagira omukoowoozeewe nakoowoola mubantu: “mazima katonda omugulumivu abalaaliseeko zaka nga bweyabalaalikako sswala” Bwewaayitawo omwaaka omubaka (S.A.W.) na’lagira omuko owoozeewe nakoowoola mubasiraamu: “Abangemmwe abasiraamu muwe zaka mumaali yammwe swala zammwe zijja kukkirizibwa” oluvannyuma omubaka (S.A.W.) na’lagira abakungaanya bazzaka bajijje kubantu.
Kitange yagamba: omubaka wakatonda yali alyaawo mumuzigiti na’gamba: “yimirira owange ggwe gundi, gundi yimirira, gundi yimirira, gundi yimirira” okutuusa lweyafulumya abantu bataano, na’gamba: “muve mumuzigiti gwaffe, temugusaaliramu nga ate temuwa zaka”.
Kitange yayongerako na’gamba yekapye mumaaso ajjudde ennaku nga anzijululira hadiith okuva ku-imamu ABI-JAAFARI (A) mwajjiramu: “mazima katonda owekitii bwa agenda kuzuukiza abantu kulunaku lwenko merero okuva muntaana zaabwe, nga basibiddwa emikono gyabwe munsingo zaabwe, nga tebasobola kwejjako najo mpingu, ngabalina malaika ezibatwa la olutwaaza olwamaanyi, nga malaika zigamba nti: a’bo bebaagaana ekirungi ekitono okuvaamu ebiungi ebingi, a’bo katonda beyagabira nebamma ngabaziyiza omugabo gwa katonda mummaali zaabwe”
Nemweebyo byennekeeneenya nga nsoma ekitabo Qru’an entukuvu bingi ebisembeza zzaka kusswala mu-a’ya zaqur’an eyekitiibwa ga Sharia mubusiramu.
◘ Bwennabuuza kitange kunsonga yokuteekawo zaka yannyanukula nahadiith ya imaamu swadiq (A) mweyagambira bwati: “mazima zaka yateekebwawo kugezesa bagagga, nakuyamba baavu, era singa abantu batoola zakamubu gagga bwaabwe tewalisigaddewo musiramu mwaavu era nga mwetaavu- era yaligaggawadde neekyo katonda kyeyamukakasaako ate mazima abantu tebaalyavuwa dde, era tebaalyetaaze yadde okulumwa enjala, era tebaaliyise bwerere okujjako nabibonerezo byabagagga, era kikakafu kukatonda okuziyiza okusaasirakwe kwoyo aziyiza omugabo gwa katonda... mubugagaabwe”.
Era nemmubuuza...Buli maali ekakatamu zaka? Yagamba nga ayanukula: zaka ekakata mubino ebijja.-
1-: mu-zaabu nemu-feeza (nabulombolombo)
2-: Engaano nomubere nentende nenzabibu (nabulombolombo)
3- mungamiya nemunte nembogo ne mbuzi nendiga.
Nabulombolombo afebulala.
4-: mummaali eyokusuubula (era nabulombolombo).
◘ Bwebuliwa obulombolombo obusaana okubeerawo mu zaka yazaabu nefeeza buli bwewagambyeeko mu kwogerakwo?
OBULOMBOLOMBO BUNGI:
zaabu alina okuwera ekigero kyobuzito 25 nga awedde okulongoosebwa omwo zaka yaamu (2/5 ./.) nabuli lwekwe yongerako obuzito bwamirundi esatu kikakata okujjamu (2/5./.) ate bwekweyongerako ekigero kyobuzito (21) kikakata okujjamu (2/5 ./.) zaka.
◘ Singa zaabu nefeeza bikendeerako kukigero ekyogeddwa?
Temukakatamu zaka.
Birina okuyitako emyeezi kumi nagumu nebiyingira mumwezi gwekkumi neebiri nga bikyali nenannyinibyo.
Zaabu neefeeza birina okubeera nga bimaze okulongoo sebwa nga bifuuse ekintu ekigulibwa era nekitundibwa.
◘ Ate ebyambalo nebintu ebirala ebikolebwa muzaabu nemufeeza nebitundu byafeeza nezaabu ebirala?
Tebikakatamu zaka.
Nannyinibyo alina okubeera nti asobola okubikozesa mumwaaka omulamba, zaka tekakata mummaali eyabula okumala ebbanga erimanyikiddwa mubantu.
Nannyini maali alina okuba namagezi amajjuvu ate nga mukulu mumyaka zaka takakata mummaali yamulalu oba omwa’na omuto.
EKYOKUBIRI: MUBIKAKATAMU ZAKA:
ENGANO OMUBERE ENTENDE ENZABIBU
Ebintu ebyo bikakatamu zaka nga bulikimu kiwezezza ekigero kya (847) kgs. Oluvannyuma lwokukala.
Ekigero kyazaka ekijjibwamuenkakafu mubyo kyekino:
1-Singa binywesebwa namazzi genkuba oba amazzi gomugga obaebibifananako nga tekyetaagisa maanyi mangi mukukinywesa birimu zaka yamuebeera (10./.).
2- Singa binywesebwa namukono oba nabikozesebwa okugeza nga ebbumba oba ekiri nga e’byo zaka ejjibwamu (5./.).
3-Singa binywesebwa nankuba ate nebinywesebwa ne mikono omulundi omulala oba nebbumba zaka ejjibwamu (7/5 ./.), okujjako nga ekimu kubyanyweesa ebibiri kya kozesebwako katononnyo nga tekibalibwa mukiseera ekyo tukyesigamiza eri ekyakola ennyo.
◘ Singa ekifuniseewo kiba tekiwera buzito bwa bikopo bikumi bisati (300) oluvannyuma lwokukala kwabyo?
Singa ekigero ekyasalibwawo kikendeerako awo zaka tejjibwamu.
◘ Abaffe waliwo obulombolombo obulala?
Yye... ekyo ekifuniddwa kirina okubeera nga kyanannyini kyo mukiseera zaka wekakatira mukyo singa akifuna oluva nnyuma lwekiseera ekyo tekimukakatako kukijjamu zaka
◘ Ddi zaka lwekakata kubintu ebifuniddwa ebina?
-Ekakata kubyo mukiseera erinnya werikakatira:
enngaano oba omubere oba entende oba enzabibu.
Ekyokusatu mubikakatamu zaka:-
Embuzi endiga, engamiya, ente embogo.
Waliwo obulombolombo mukuwa zaka yebintu ebyo:
Omuwendo gwabyo gulina okuwera omuteeko era nga namba yeyawudde Singa ewera zaka ebeera nkakafa mubyo.
Singa engamiya ziwera ttaano (5) zaka tujjamu embuzi e’mu, (1) mungamiya kkumi tujjamu embuzi bbiri (2) mungamiya kumi nattaano tujjamu embuzi ssatu (3), bweziwera makumi a’biri tujjamu embuzi nnya (4), bweziwera makumiabiri muttaano, tujjamu embuzi ttaano (5).
Mungamiya abiri mumukaaga tujjamu engamiya enkazi nga erina emyaka ebiri mubukulu bwayo.
Mungamiya 36 tujjamu engamiya enkazi eyemyaka 3 mu bukulu bwayo.
Mungamiya ezisigaddeyo nazo mulimu omuwendo gwezitu kamu netugenda nga tujjamu zaka naye wano ekifo tekinganya kubyo gera byonna.
Embuzi bweziwera makumi a’na (40) tujjamu zaka ya kabuzi kamu ate bweziwera embuzi (121) tujjamu embuzi bbiri (2) ate bweziwera embuzi (201) tujjamu embuzi ssatu (3) ate bweziwera embuzi (301) tujjamu embuzi nnya (4) ate bweziwera embuzi (400) oba okusingawo kati tuba tubala bulimbuzi (100) tujjamu embuzi emu (1) wonna omuwendo weguba gwenkana.
Bweziwera ente makumi asatu (30) tujjamu zaka yaseddume engoberezi nga eyingidde mumwaka ogwo kubiri, bweziwera ente (40) tujjamu enkuula mannyo nga eyingidde mumwaka ogwokusatu mubukulu bwayo munte nemumbogo.
Tewali kuwa zaka mwezo eziri wakati wa (40--- 30) emiteeko gyombi oba namba eyimirundi ebiri eweereddwa mungamiya ne nte nembuzi, Singa omuwendo gweyongera kumuteeko temuba zaka oku tuusa kumuteeko omupya.
Ebisolo birina okubeera nga birunlibwa mu nsiya katonda naya bwebiba nga birisibwa muddo nga nannyinibyo abiwa muddo newankubadde mukitundu kyamwaka temu beeramu zaka.
[Sikikulu mubisolo obutabeera bikozi, mukakatamu zaka newankubadde byakozesebwako mukunywesa oba okujjulu la ebintu oba ekiringa ebyo mubbanga erimanyikiddwa].
Nannyinibyo oba mukama wanannyinibyo alina okubanga asobola okubikozesa mumwaaka gwonna, Singa bibbibwa mubbanga erimanyikiddwa tebikakatamu zaka.
Birina okuyitako emyezi kumi nagumu, nebiyingira mu gwekkumi nebiri nga biri mubuyinza bwabanannyinibyo.
Ekyokuna mubikakatamu zaka: MAALI yo kusuubula: yeeyo emmaali omuntu gyabeera nayo nakigendererwa kyakuwanyisaganya nga agendereramu magoba nakusuubula ne zaka yamu (2/5 ./.) Singa obulombolombo buno buku ngaana:
Obukulu bwannanyini namagezige.
Emmaali erina okuwera omuteeko nga gwemuteeko gwebi mu kubiweebwayo mubuliwo feeza nezzaabu, oyinza okuddayo mumuteeko gwabyo.
Birina okuyitako omwaka mubwennyini bwabyo mukisee ra weyafunira ekigendererwa kyamagoba nokusuubula.
Okusigalawo ekigendererwa kyamagoba omwakagwonna Singa akyusaamu kunniya nayagala okubikozesa mukulya wakati mumwaaka, temukakatamu zaka.
Nannyini okubanga alina obusobozi bwokukozesa oku mala omwaka gwonna.
Okunoonya capito oba okwongerako mumwaka gwonna.
◘ Singa ntoola zaka ngiwaani agisaanira?
- Zaka eweebwa abagisaaniraera nga balimu emitee ko munaana nobulombolombo katonda omugulumivu yagamba: “MAZIMA SADDAAKA YABAAVU NE BAMASIIKINI NA BAGIKO LAKO NABAYINGIRA MUDDIINI NGABAABITIIBWA KULWOKUBEESEZAAWO emyoyo gyabwe nabali mubuddu nabamabanja nemukubo lyaka tonda nomutambuze nga kyalaalikibwa kuva wakatonda era katonda mumanyi era mulamuzi”.
◘ Njawuloki eri wakati womwavu ne masikiini?
Omwavu ne masikiini: bombi yoyo atalina kyakulya kyakola oba omulimu katugeze ogwo gwayinza okwe yambisa mukufuna ekyokulya ye nabantube, ate yye masiikiini yasinga okubeera mumbeera embi okusingako omwavu.
◘ Beebaani abagikolako?
Abagikolako: beebasimbibwaawo nennabbi (S.A.W.) oba imamu (A) oba omulamuzi washariya oba asisitantiwe abeerenga asoloza zaka nokugibala nokugituusa gyebali oba abagisaanira.
◘ Ate abokubeesezaawo emyoyo gyabwe?
Mu- Allafati Quluubuhumu: bebasiramu a’bo abaweesa obusira mu bwabwe ekitiibwa nakubawa ssente’ oba abakaafiiri kulwekigendererwa kyokuboaleeta mubusiramu, oba okubaya mba abasiramu mukudifenndinga kubo bennyini.
Kirungi okulaza nti: mazima tewali bufuzi nadowoza ya imamu (A) ne asisitantiwe.
◘ Ate abaddu?
Abaddu beebo abagulibwa nebateebwa.
◘ Ate abamabanja?
Abamabanja beebo ababanjibwa nga baalemwa okusa sula amabanja gaabwe musharia.
◘ Ate abati mukkubo lya katonda?
Abali mukkubo lyakatonda kwekusansaanya mumakubo gobulungi agabuna nga okuzimba emizigiti nentindo nebirala [naye mukukozesa omugabo guno mwetagisaamuolukusa lwa imamu (A) oba omulamuzi washaria]
◘ Ate omwana wekkubo?
Omwana wekkubo: yoyo omutambuze akutuseeko, oyo senteze gweziweddeko nga talina bwangu bwakwewo labbanja asobole okuddayo obanga okwewola kumu kalubiriza nga bwekitamwanguwira kutunda ebimu kubyo bugaggabwe ebiri munsiiye oba okupangisa asobole okuddayo munsiiyo, mazima aweebwa ezimuzzaayo naye nakalombolombo olugendo obutabeera lwabujeemu.
Egyo gyemiteeko gyabasaanira zaka, wabula waliwo akalombolombo eri oyo gwowa zaka alina okubeera mukkiriza era nga Simulesi wasswala era nga tanywa mwenge oba okweyolesa nebyetamibwa era alina okuba nga tasansaanya zaka mubyabujeemu, era alina oku beera nga okumuwa zaka sikumuyamba kukyonoono nakukola kibi newankubadde nga tazisansaanya mu byabujeemu.
Nakalombolombo akalala kwekubani talimwabo abaliisibwa nenannyini kuwa zaka nga mukaziwe, era alina okuba nti asaanira simuhashimiyya, ate kisaanira eri omuhashimiyyi yekka okuwaayo zaka eri omuha shimi nga yye.
