DÉnnimiiri jan kodÉn ni cesiri ani ladegeli kan

1-An ka dusukunnasiri miirijan ni kodÉn na.

An b’a siri an dusukun na k’a fÉ Ala a ka se kÉrÉtalen do, tuma min na a ye miiri tofanga di an ma, ani waati min na a ye hakili nin an na, a y’an yamaroya an k’an miiri a ka danni na, an ka lajeli ke ni taasi ye a ka gilanni nÉw la, an’an ka taasi a ka kodÉn na, an’a ka dabali pali a ka kabakow la fan beelajelen fe an’an yerekunw na, Ala ko a ka se kÉrÉtalen do:

]سَنُرِيهم آيَاتِنَا فِي الآفَاقِ وفي أَنفُسِهم حتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُم أًنَّهُ الحَقُ[

An be na an ka kabakow yira aw la fan beelajelen na an’aw yerekun na, f’a ka bange aw ye k’a fÉ Alako in ye tipe ye.

I k’a dÉn Ala ye maaw lagosi minu b’u faw ladege, a ko a ka se kÉrÉtalen do:

]قَـالُوا بَـل نَتَـبِعُ مَا أَلـفَينَا عَـلَيهِ آبـاءُنَا أَوَلَـو كَـانَ آبَـاؤُهُـم لا يـَعلَمُونَ شَـيئًا[.

U ko fÉtaw betoyi, an y’an faw sÉrÉ min kan an be tuku o nÉfe ali n’a y’a sÉrÉ u faw te foyi dÉn, n’u te fÉyi kalama.

A b’o cogo kelen na,a ye mÉgÉ lagosi minu be tuku u ka bisikiyaw nÉfe, n’u be bonni ke ko dogolenw na – ka fen fÉ u te min dÉn – Ala ko:

]إِن يَـتَـبِعُـونَ إِلَا الـظَّـنَّ[.

U tukulen te foyi kÉ fÉ n’a kera u ka bisikiyaw ye.

Tipe yere la, an be min siri an dusukun na o ye k’a fÉ an hakili de b’a faridaya an kan ka miiri a ka danfenw na, ani ka jipe danbaa pini, I n’a fÉ a y’a faridaya an kan ka lajeli miiri jan ke maa ka ko la min be nabipumaya weele a yere la, an’a be kabako min ke an ka miiri o fana na -Muujiza- (kabako).

W’a te ben a ye a ka mÉgÉ ladege o miiri jan in na ali n’o tiki kunkolo ye sankaba sÉrÉ, ali n’o tiki jÉyÉrÉ n’a lahurÉma bopana ka teme a dan bee kan.

I k’a dÉn min nana kuranaba kÉnÉ lasuli la ka ke miiri kan, a tukuli dÉnni ni kodÉn kÉ, I k’a dÉn o nana ka dancogo hÉÉrÉpa sinsin hakili la, o min ni hakilimaw hakilina benna o kan o la kurana nana ka lakununi ke fen na ninkun jÉla min kan a dancogo la, k’a damine kodÉn laben ni miiri laben na, w’a na hakiliw dayele k’a pesin fen ma dancogo be sÉn min ma.

A mana ke cogo o cogo a te ben adamaden k’a yere labila dusukunnasiri fenw na, walima a k’i seme a lamÉbaw ni mÉgÉ were ladegeli la.

O toyi a be waajibiya a kan, a yere hakili dancogo hakeya la min ni kurana y’o sÉn ji la, a ka pinini ni miiri jan ni lajeli ni taasili ke a ka dusukunnasiri fenw lasili dÉnni na(1) Minu tÉgÉ weelela ko diine lasiliw minu nafama ye kelenbaatiya ni nabipumaya ni imaama ni lahara don ye.

Ni maa min ye faw n’u pÉgÉnnaw ladege ni dusukunnasiri lasili nunu na I k’a dÉn o tiki ye ko lankolo ke, w’o tiki jegena ka bÉ sira tilennen kan, wa haketo te ke o tiki ye abada.

Kuma lasuruya la fÉkan fila b’an bolo:

A fÉlÉ: miiri jan ni dÉnni waajibiyali dusukunasiri lasiliw la, a te ben mÉgÉ were ka ladege o la.

A filana: o min file ni ye hakili ka waajibiyali do sani a ka ke sariya ka waajibiyali ye, o kÉrÉ ye k’o dÉnniya te ta ka bÉ diine sariya kumakanw na ali n’a y’a sÉrÉ a be n’a sÉn ji la hakili dalilu kÉfe.

Hakili waajibiya kÉrÉ te dÉwere ye fÉ n’a kera hakili ka dÉnni ye nÉgÉya siratige la ani miiri sinsinni ani cesiri dusukunnasiri fenw lasiliw la.

2-An ka dusukunnasiri diine bolofaraw la

Diine bolofaraw ye sariya kitiw ye minu sirilen do baara la, miiri jan ni cesiri te waajibiya o la, o toyi a be waajibiya a la kosÉbe – n’a ma ke diine kenekan fenw ye minu sabatilen do ni tigen kan ye, I n’a fÉ seli ni sun ani jaka – a b’i suganti ni fen saba dÉlakelen ye: jijali – cesiri – ka daliluw laje kitiw la n’a y’a sÉrÉ a y’o mÉgÉ ye, walima a k’i yere farati a ka baaraw la – ihitiyaatu- n’a y’a sÉrÉ o sira ferelen do a ye, walima a ka dÉnni cesiribaa dÉ ladege min ni cesiri sariya bee dafalen do a la, w’a ka ke a be mÉgÉ min ladege o ka ke hakilima ye, a ka ke a yerekun tangabaa ye ka bÉ jurumi bee la, a ka ke a ka diine kÉlÉsibaa ye ka bÉ nakasi bee la, a ka k’a nindigÉn fÉngÉnbaa ye, a ka k’a danbaa ka yamaroya labatobaa ye.

Ni maa min ma ke dÉnni cesiribaa ye w’a ma ke farati dÉnni sÉrÉbaa ye, o kÉfe a ma se ka dÉnni cesiribaa ladege min kelen do ka sariyaw bee fara pÉgÉn ka,sariyaw bee dafalen do min na o tigi ka batow bee ye bato lankolon ye u te mine a bolo, ali n’a selila ka sun ka jaka di a si kuntaala bee kÉnÉ, fÉ n’a y’a sÉrÉ a ka baara benna a ka dÉnni cesiribaa ka hakilina ma, a ye min ladege baara fÉlÉ kelen kÉfe n’o dÉnnibaa y’a jenpÉgÉnya k’a fÉ k’a ka baara kela ni surupa ganipa ye ka taa Ala ma, a ka se kÉrÉtalen do.

3- An ka dusukunnasiri dÉnni cesiri la

An b’a siri an dusukun na k’a fÉ dÉnni cesiri diine kiti bolofaraw la o ye waajibi ye waajibiya dansiki la silaamaw bee kan, imaamu Mahadi untapa wati la, o kÉrÉ ye ko cesiri be waajibiya silaama kelen kelen kan waati bee la, unka ni mÉgÉ dÉ sÉrÉla ka wili n’a ye kaari ni wasa be se ka ke ni min ye a be bin ka bÉ silaama tÉw kan, u b’u wasa n’o tigi ye min y’a yere segen o cesiri daraja sÉrÉli la k’o tigi ye sariyaw kafobaa ye pÉgÉn kan u b’a ladege, u be segin ka n’a ma u ka diine bolo faraw la.

Waati bee la a be waajibiya silaamaw ka lajeli ke u yere cela, n’u ye mÉgÉ sÉrÉ u yere cela maa min y’a yerekun di ka dÉni cesiri daraja in sÉrÉ min ni bee t’o sÉrÉ fÉ n’a kela maa garijigeba ye, w’o k’a sÉrÉ sariyaw dafalen do a la min b’a to mÉgÉw be se k’a ladege, u b’u yere wasa n’o tiki ye w’u b’a ladege u be segin ka n’a fe u ka diine kitiw dÉnni na, n’u ye mÉgÉ sÉrÉ ni daraja in be mÉgÉ min na, a be waajibiya u kelen kelen kan u ka dÉnni cesiri daraja pini, walima u ka mÉgÉ laben u yere cela min be wili a pinini kama,sabu a be geleya u bee kan ka wili k’a pini, w’a te ben u ka mÉgÉ ladege dÉnni cesiribaaw la min sara u cela.

DÉnni cesiri ye silaamaya sariyaw lajeli ye ka diine kiti bolo faraw sÉrÉ min ni cidenw kuntiki nana n’o ye, o te falen a te yalama waati mana yalama cogo o cogo.

(حَلالُ مُحمدٍ حَلالٌ إلى يومِ القيامةِ وحَرَامُهُ حَرَامٌ إِلى يَومِ القِيامَةِ)

Muhamadu ka halaala ye halaala ye fÉ ka taa se alikiya-ama don ma, a ka haraamu ye haraamu ye fÉ ka taa se alikiyaama don ma.

Silaamaya sariyaw be bÉ gafe minu kÉnÉ o ye kuranaba ni suna –kira ka kumaw- ni dÉnnibaaw ka benkan ka bÉ sariya kumakanw kÉnÉ n’a be f’o ma larabukan na ko (ijimaa-u) benkan ani hakili I n’a fÉ a walanwalan na usuulu gafew kÉnÉ cogo min na.

DÉnni cesiri daraja mako be dÉnniya caama na, ani dÉnniya minu te laben fÉ n’a kela jija ni cesiri ni yerekun di ani waati ferelen dili ye a sÉrÉli kama.

4-An ka dusukunnasiri dÉnni cesiribaa kan

An ka dusukunnasiri dÉnni cesiribaa kan sariyaw bee dafalen be min na, o ye k’a fÉ imaamu Mahadi ka nÉnabila do – kisi b’a kan – a tununi waati la, o cesiribaa in de ye kiti tiki ye, wa kuntiki kunkelen do, fusamatiya min be imaamu Mahadi bolo kÉw ni gÉwerenama boli cogo la mÉgÉw ni pÉgÉn ce o b’a bolo, maa min banna a la, o tiki banna imaamu na, ni maa min banna imaamu na o tiki banna Ala la a ka se kÉrÉtalen do, o tiki b’I b’a fÉ filankafo Ala la, I n’a fÉ a nana hadiisa kÉnÉ cogo min na ka bÉ sÉÉdiki la kisi b’a kan.

Cesiribaa min ni saratiw dafalen do a la o te segin yÉrÉ ye diine kitiw (fatuwa) dama na dee o toyi kuntigiya kun kelen b’a bolo (wilaaya) segin be k’a ma kitiw ni walanwalanniw ni kiti tigiw la, w’o keren-kerennen do n’a ye a te ben maa si ye o k’o kunko ta n’a te fÉ n’a kela a ka jipe ye, I n’a fÉ a te ben haduw ni hakew ka boli fÉ n’a kela a ka yamaroya ye an’a ka kiti.

NafÉlÉ minu ye imaamu taye o bee be segin ka n’a ma, ani hake minu kerenkerennen do imaamu tÉgÉla o bee fana be segin ka n’a ma.

Ni pilasi in ni kuntigiya kun kelen in imaamu de y’o di cesiribaa in ma, sariyaw bee dafalen be min na., a ka ke a ka nÉnabila ye a ka tunu waati la, o de be weele ko (imaamu ka nÉnabila) walima arabu kan na u b’a fÉ ko (Naa-ibu imamu).