ÍÀØÈÐÄßÍ:
| ÍÀØÈÐÄßÍ: |
|
Øöáùÿñèç, íöìóíÿâè øÿõñèééÿòëÿðèí áàøûíà ýÿëÿí ÿùâàëàòëàð áÿøÿðèééÿò òàðèõèíäÿ ÷îõ òÿ’ñèðëè ðîë îéíàéûð, îíëàðûí òÿêàìöëöíÿ âÿ ìÿ’íÿâè òÿðáèéÿñèíÿ ñÿáÿá îëóð.
Èñëàì ìÿäÿíèééÿòèíèí ÿñàñûíû òÿøêèë åäÿí äèí ðÿùáÿðëÿðèíèí, õöñóñèëÿ èñëàì ïåéüÿìáÿðè âÿ ìÿ’ñóì èìàìëàðûí ñþç âÿ ÿìÿëëÿðè èíäèéÿäÿê îëäóüó êèìè ýÿëèá ÷àòìûøäûð. Èñëàì þëêÿëÿðèíèí ÿêñÿðèééÿòèíäÿ ìÿçùÿáè ìÿðàñèìëÿð âàñèòÿñèëÿ éàéûëàí çÿíýèí èñëàì ìÿäÿíèééÿòè, ùÿìèøÿ òàðèõè ùàäèñÿëÿðäÿí êþìÿê àëàðàã, ìöñÿëìàíëàðûí, õöñóñèëÿ øèÿëÿðèí àðàñûíäà äèíèí èíêèøàô åòìÿñèíÿ ñÿáÿá îëìóøäóð.
«Äàðóñ-ñÿãÿëåéí» ìöÿññèñÿñè ÷îõ æèëèäëè «Áèùàðóë-ÿíâàð» êèòàáûíûí ùåêàéÿëÿðèíè áèð íå÷ÿ æèëääÿ ÷àï åäÿðÿê, Èñëàì äèíè ðÿùáÿðëÿðèíèí äàâðàíûø, ðÿôòàð âÿ òàðèõèíè àñàí øÿêèëäÿ îõóæóëàðà ÷àòäûðìàüû ÷àëûøûá.
Áó ùåêàéÿëÿðèí òÿðæöìÿ âÿ òÿíçèì îëóíìàñûíäà ìöùÿããèã Ùþææÿòöë-èñëàì âÿë-ìöñëèìèí Ùàæû Øåéõ Ìàùìóä Íàñèðèí ÿìÿéèíè ëàçûìûíæà ãèéìÿòëÿíäèðèá äÿðèí òÿøÿêêöðöìöçö áèëäèðèðèê.
«Äàðóñ-ñÿãÿëåéí» ìöÿññèñÿñè
ßëëàìÿ Ìÿæëèñèíèí ÷îõ æèëèäëè âÿ äÿéÿðëè êèòàáû îëàí «Áèùàðóë-ÿíâàð»-ûí ÿí îõóìàëû âÿ òÿðáèéÿâè éþíÿ ìàëèê îëàí ùèññÿëÿðèíäÿí áèðè Áèùàðóë-ÿíâàð ùåêàéÿëÿðèäèð. ßëëàìÿ Ìÿæëèñè 137-æè ùèæðè ãÿìÿðè èëèíäÿ Èñôàùàí øÿùÿðèíäÿ àíàäàí îëìóøäóð, Èñëàì àëÿìèíÿ, õöñóñèëÿ øèÿëèéÿ 73-èë äÿéÿðëè õèäìÿò åòäèêäÿí ñîíðà, þçöíöí áþéöê áèð ðÿâàéÿò êèòàáûíû éàäèýàð ãîéàðàã, äöíéàäàí ýåòìèøäèð. Îíóí ãÿáðè Èñôàùàíäà «ßòèã» ìÿñæèäèíèí ùÿéÿòèíäÿäèð âÿ áþéöê áèð çèéàðÿòýàù êèìè òàíûíûð.
ßëëàìÿ Ìÿæëèñè òÿãâàëû, Èñëàì ãàíóíëàðûíà ÿìÿë åäÿí âÿ èáàäè-äèíè ìÿæëèñëÿðè äèð÷ÿëäÿí áèð øÿõñèééÿò êèìè òàíûíûðäû. Ñÿôÿâè äþâëÿòè àëèìëÿðèíäÿí îëìàñûíà áàõìàéàðàã, ùÿìèøÿ æàìààò àðàñûíäà îëìóøäó, äöíéà ìàëûíäàí óçàã, çàùèä âÿ òÿâàçþêàð áèð àäàì èäè.
ßëëàìÿ Ìÿæëèñè áöòöí Èñëàì åëìëÿðèíäÿ, î æöìëÿäÿí, òÿôñèð, ùÿäèñ, ôèãù, öñóë, òàðèõ âÿ ðèæàë åëìëÿðèíäÿ äÿðèí áèëèêëè áèð àëèì èäè.
«Ùÿäàèã» êèòàáûíûí ìöÿëëèôè ßëëàìÿ Ìÿæëèñèíè Èñëàì òàðèõèíäÿ åëìè æÿùÿòäÿí ìèñèëñèç øÿõñèééÿò ñàéìûøäûð.
Ìöùÿããèã Êàçèìè «Ìÿãàáèñ» êèòàáûíäà éàçûð: «Ìÿæëèñè ôÿçèëÿò âÿ ñèðëÿð õÿçèíÿñè, íóð äÿðéàñûíäà öçÿí ùÿêèì áèð àäàì èäè... Äöíéà îíóí ìèñëèíè ýþðìÿéèáäèð!»
Ìÿùç áó ôÿçèëÿòëÿðèíÿ ýþðÿ äÿ, ßëëàìÿ Áÿùðöë-óëóì âÿ Øåéõ ßíñàðè îíà «ßëëàìÿ» ëÿãÿáè âåðìèøäèð.
ßëëàìÿ Ìÿæëèñèíèí ÿãëè åëìëÿð, åëÿæÿ äÿ ÿäÿáèééàò, ëöüÿò, æîüðàôèéà, ðèéàçèééàò, òÿáàáÿò, íöæóì âÿ ñ... êèìè åëìëÿðäÿ äÿðèí áèëèéè ÿñÿðëÿðèíÿ äèããÿò éåòèðìÿêëÿ ìÿ’ëóì îëóð.
Ãåéä îëóíäóüó êèìè, «Áèùóðóë-ÿíâàð» êèòàáû øèÿëÿðèí ÿí áþéöê ðÿâàéÿò êèòàáû ùåñàá îëóíóð. Áó áþéöê âÿ ãèéìÿòëè êèòàá, Èñëàì åëìëÿðèíèí õÿçèíÿñè ñàéûëûð.
Áó êèòàáäà ìÿðùóì ßëëàìÿ þç àäÿòèíÿ óéüóí îëàðàã áöòöí ùÿäèñ âÿ ðèâàéÿòëÿðè õöñóñè òÿðòèáëÿ éûüûá òÿíçèì åòìèø âÿ áó èøäÿ þç äþâðöíöí àëèìëÿðèíäÿí, ùàáåëÿ øàýèðäëÿðèíäÿí êþìÿê àëìûøäûð. Î, ÷îõ éåðëÿðè ýÿçÿðÿê ëàçûì îëàí ìþ’òÿáÿð êèòàáëàðû éûüûá þçö èëÿ ýÿòèðÿð âÿ áó ìÿãñÿäëÿ ùå÷ íÿéè ÿñèðýÿìèðäè.
* * *
Áó êèòàáûí ìþâçóñó ùÿäèñ, ïåéüÿìáÿðëÿðèí âÿ èìàìëàðûí òàðèõè ùàããûíäàäûð. Ðÿâàéÿòëÿðèí øÿðùèíäÿ ìöõòÿëèô êèòàáëàðäàí, î æöìëÿäÿí ôèãù, òÿôñèð, êÿëàì, òàðèõ, ÿõëàã âÿ ñ...-äÿí èñòèôàäÿ îëóíìóøäóð.
«Áèùàðóë-ÿíâàð» êèòàáû èíäèéÿäÿê ìöõòÿëèô øÿêèëëÿðäÿ ÷àï îëóíóá. Àììà áèçèì èñòèôàäÿ åòäèéèìèç ìÿíáÿ Òåùðàíäà ÷àï îëóíìóø 110 æèëäëèê «Áèùàðóë-ÿíâàð»-äûð.
Áó äÿéÿðëè êèòàá ùàë-ùàçûðäà êîìïöòåðÿ éûüûëìûøäûð âÿ äèñêäÿ äÿ âàðäûð. Ðÿâàéÿòëÿðè àñàíëûãëà òàïìàã èñòÿéÿíëÿð áó èìêàíäàí äà èñòèôàäÿ åäÿ áèëÿðëÿð.
* * *
Ìöÿëëèô íå÷ÿ èë éîðóëìàäàí ÷àëûøàðàã áó äÿéÿðëè êèòàáûí ùåêàéÿ âÿ ìÿòëÿáëÿðèíè ìöñÿëìàí áàæû-ãàðäàøëàðà ÷àòäûðìàã èñòÿéèá. ×öíêè, êèòàáûí ìÿòíè ÿðÿá äèëèíäÿ èäè âÿ æàìààò àñàíëûãëà îíó îõóéóá âÿ èñòèôàäÿ åäÿ áèëìèðäèëÿð. Áóíà ýþðÿ äÿ ëàçûì îëàí ùèññÿ âÿ ùåêàéÿëÿð «Áèùàðóë-ÿíâàðûí ùåêàéÿëÿðè» àäëû áèð êèòàáäà òîïëàíûá îõóæóëàðûí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëèð.
Áó êèòàáûí ùåêàéÿëÿðè ö÷ ùèññÿäÿ éàçûëûá:
Áèðèíæè ùèññÿäÿ îí äþðä ìÿ’ñóì (ÿ) ùàããûíäà îëàí ðÿâàéÿòëÿð òîïëàíìûøäûð.
Èêèíæè ùèññÿ îí äþðä ìÿ’ñóì (ÿ) çàìàíûíäà îëàíëàðûí ñþçëÿðèíè âÿ ñàèð íþãòÿëÿðè ÿùàòÿ åäèð.
Ö÷öíæö ùèññÿñèíäÿ èñÿ êå÷ìèø ïåéüÿìáÿðëÿð âÿ îíëàðûí öììÿòè ùàããûíäà îëàí ðÿâàéÿòëÿð ãåéä îëóíìóøäóð.
Áóíó äà ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, áó ùåêàéÿëÿðèí øèðèí âÿ àñàí îëìàñû ö÷öí àçàä òÿðæöìÿ îëóíìóøäóð. Áÿ’çÿí äÿ áàøãà ìþâæóä îëàí òÿðæöìÿëÿðäÿí èñòèôàäÿ îëóíìóøäóð.
Øöáùÿñèç, áó òÿðæöìÿäÿ ìöÿééÿí ÷àòûøìàìàçëûã îëà áèëÿð, àììà öìèäâàðûã êè, ãÿëÿì ñàùèáëÿðè þç òÿêëèôëÿðè èëÿ, ñîíðàêû ÷àïëàðäà áèçÿ êþìÿê åäÿæÿêëÿð.
Ãóì-Åëìèééÿ ùþâçÿñè,
[1377-æè (1998-æè) èëèí ïàéûçû]
